توضیحات

ویتامین B₁ از ویتامین های ضروری و محلول در آب است که اولین بار در سال 1911 از سبوس برنج توسط یک بیوشیمیدان لهستانی بنام فانک جدا شد. این ویتامین به نام تیامین نیز نامیده شده است. تیامین نقش اساسی در متابولیسم کربوهیدرات ها و عملکردهای سیستم عصبی دارد و به تامین انرژی حاصل از متابولیسم قندها کمک می کند. تیامین در بسیاری از واکنش های تولید انرژی (ATP) و همچنین ساخته شدن برخی ترکیبات اساسی در بدن انسان نقش مهمی دارد.

پس از مصرف مکمل یا غذای حاوی تیامین، این ویتامین ضروری از قسمت ابتدایی روده کوچک جذب می شود و توسط جریان خون به تمامی سلول های بدن می رسد. مقدار اندکی از این ویتامین در کبد ذخیره می شود و مازاد مصرف آن از طریق ادرار از بدن دفع می شود. از آنجایی که بدن انسان قادر به تولید ویتامین B₁ نیست، می بایست روزانه و به مقدار کافی این ویتامین را از غذاها و یا مکمل ها دریافت کند. مصرف الکل، نوشیدن چای زیاد و کمبود فولات نیز سبب اختلال در جذب تیامین می شوند.

پخت و پز مواد غذایی

حرارت دادن، پختن، فرآوری مواد غذایی، جوشاندن در آب و همچنین اکسیداسیون از عوامل مهم تخریب تیامین موجود در غذا هستند. درصد نابودی تیامین مواد غذایی در اثر پخت و پز به عوامل زیادی مانند زمان پخت، pH ، درجه حرارت، مقدار آب استفاده شده و دور ریخته شده دارد.

عوارض ناشی از کمبود تیامین

 کمبود تغذیه ای تیامین با بی اشتهایی، کاهش وزن و علائم قلبی و عصبی مشخص می شود. در انسان کمبود تیامین منجر به بیماری بری بری می شود که با علائم اغتشاش ذهنی، ضعف عضلات، ادم، نوروپاتی محیطی، افزایش تعداد ضربان و بزرگی قلب همراه است. کمبود مزمن تیامین، در اثر الکلیسم نیز ایجاد می شود که دریافت تیامین کم و جذب آن مختل شده است و علائم آن شامل احساس گزگز در انگشتان پا، سوزش و درد پاها، حساسیت و کرامپ عضلات ساق پا و سختی بلند شدن از حالت چمباتمه می باشد. بعلاوه الکلی ها برای متابولیزه کردن و سم زدایی الکل به تیامین بیشتری نیاز دارند. افراد مسن در خطر کمبود تیامین هستند که این مشکل بعلت نقص تغذیه و استفاده طولانی از داروهای مدر کاهنده فشار خون و نارسایی قلب می باشد.

علائم و نشانه های کمبود تیامین:

• خستگی، تحریک پذیری و بی اشتهایی
• گزگز و یا بیحسی انگشتان دست یا پا، سوزش و درد پا، گرفتگی عضلات ساق پا
• تغییرات شناختی و احساسی (تغییرات خلق و خو)
• بیماری های عروقی و شریان های محیطی
• استرس اکسیداتیو
• حرکات غیرطبیعی چشمی

موارد مصرف

پیشگیری و درمان کمبود ویتامین B₁

کمبود ویتامین B₁ در موارد زیر مشاهده می شود:

• وضعیت نامناسب تغذیه ای
• فعالیت های بدنی سنگین و مداوم
• مصرف الکل
• نوروپاتی محیطی و مرکزی
• آنسفالوپاتی ورنیکه و سندروم کورساکوف
• مصرف مداوم داروهای مدر و کاهنده فشار خون
• دیابت نوع یک و دو
• ترک الکل